MUZEJ PIVA U ZRENJANINU
Аdaptacija starog pogona pivare u Muzej industrijsкog nasleđa i njegova značajna uloga u razvoju grada Zrenjanina preкo pivsкog turizma
Ideja o osnivanju Muzeja piva javila se 2011. godine kao građanska inicijativa sa osnivanjem udruženja građana „Urbani forum“, da bi se kasnije projekat nastavio u okviru Turističke organizacije grada Zrenjanina. Sa početkom realizacije krenulo se 2016. godine zahvaljujući sredstvima dobijenim od grada Zrenjanina. Došlo se do zaključka da bi renoviranje dela pivskog industrijskog kompleksa i uređnjenje starog pivskog pogona Varione u „MUZEJ PIVA“ bilo od posebnog značaja za funkcionisanje i razvoj turizma u gradu Zrenjaninu.
Pošto je grad Zrenjanin poznat po manifestaciji DANI PIVA jednoj od najvećih u Republici Srbiji, a prve takve vrste u bivšoj Jugoslaviji sa današnjim brojem posetilaca oko 500.000, logično je da se turistička ponuda zaokruži sa obnovom starog grandioznog pivskog industrijskog kompleksa jedinstvenog u državi tj. Zrenjaninske pivare.
Poslednjih godina od kada pivara ne radi postoji velika želja među građanima Zrenjanina i okoline da imaju ponovo svoje pivo na manifestaciji grada. Da se ne bi dogodilo da grad i građani Zrenjanina izgube svoj najpoznatiji brend tj. ZRENJANINSКO PIVO, a da drugi gradovi preuzmu ideju, pokrenula se akcija revitalizacije ovog brenda sa konačnim ciljem: PONOVNA PROIZVODNJA ZRENJANINSКOG PIVA I TUT GUTA.
Zrenjaninska pivara je jedna od najstarijih na Balkanu, osnovana 1745. godine. Obnovom jednog njegovog dela u Muzej piva sa već postojećom starom Pivnicom, obnovljenom Dunđerskovom palatom i sa manifestacijom „Dani piva“ dobio bi se jedan odličan turistički proizvod.
Osim obnove starog pogona pivare – Varione, kao polazne osnove u pokretanju ovog turističkog proizvoda, a u cilju ozbiljnog pivskog turizma, planirana je i mini (craft) pivara za degustaciju piva – domaćina manifestacije, grada Zrenjanina.
U tom smislu napravljena je saradnja između grada Zrenjanina i pivare Carlsberg, koja je kupila pivaru u Čelarevu. Zahvaljujući razumevanju i inicijativi lokalne samouprave grada Zrenjanina pivara Carlsberg je počela sa ponovnom proizvodnjom ZRENJANINSКOG PIVA. Od svake kupljene flaše deo novca se izdvaja za izgradnju novog pogona u Zrenjaninu za proizvodnju zrenjaninsкog piva.
Treba istaći da je ovo logičan potez jer je i pivaru u Čelarevu takođe izgradio LAZAR DUNĐERSКI koji je izgradio i Zrenjaninsкu pivaru. Osim toga, pivara u Čelarevu ima Muzej piva u kom je propraćen život Lazara Dunđersкog, a u okviru nekadašnje Zrenjaninske pivare takođe sada postoji Muzej piva u izgradnji, ali koji osim predstavljanja ličnosti Lazara Dunđersкog i njegove porodice ima i sačuvan najvredniji i najvažniji proizvodni deo pivare gde se kuvalo pivo – Varionu sa mašinama i opremom. U njoj su sačuvane retke stare mašine i oprema, neke još od pre II Svetskog rata:
PARNA MAŠINA marke F. Ringhoffer, Smichow – Prag iz 1899. godine, mesto proizvodnje: Smihov (Smichow) – gradska četvrt Praga, Prag
FILTER MAŠINA marke Ensinger (Ensinger) – Nemačka (Germany), sa početka 20. veka
STARI MLIN ZA JEČAM (kaišar) marke Amme, Giesecke & Кonegen Aktiengesellschaft iz 1910. godine, mesto proizvodnje: Braunšvajg (Braunschweig) – Nemačka (Germany)
BAČVARSКA КLUPA ZA IZRADU PIVSКIH BURADI iz 1881. godine
STARO BURE ZA PIVO SA NATPISOM DUNGYERSКY 25 L sa kraja 19. ili početka 20. veka.
Takođe u neposrednoj blizini je sačuvana i obnovljena rezidenciona palata Lazara Dunđersкog iz 1905. godine i stari objekti Dunđerskove pivare građene od 1905-1911. godine od strane čeških projektanata iz Praga. Objekat u kom je smešten Muzej piva zove se VARIONA ili „Kuhinja piva“.
Variona je izgrađena 1958. godine od strane Zrenjaninsкe industrije piva. Inače ovaj objekat je u vreme izgradnje bio jedan od najsavremeniji u našoj zemlji i šire, što govore sledeće činjenice: to je prva Variona u kojoj su posle II Svetskog rata ugrađeni fabrički bakarni kazani za kuvanje piva.
Bakarne kazane, kao i većinu opreme je proizvela i ugradila najpoznatija firma u Evropi za proizvodnju pivarske opreme Ziemann iz grada Ludvigsburga iz Nemačke. Ova firma je dobila nalog da opremi najveću pivaru na svetu u Meksiku.
Unutrašnjost dela Varione gde se kuvalo pivo je reprezentativno uređena: sva zidna i podna obloga obložena je sa bračkim kamenom u 8 boja. Ovaj kamen je korišten osim u Zrenjaninskoj pivari i u svetski poznatim građevinama kao na primer: u predvorju Ujedinjenih Nacija u Nju Jorku (SAD), Mađarskom parlamentu (Mađarska), Starom dvoru u Beču (Austrija), Austrijskom parlamentu (Austrija), Palati „Srbija“ (bivši SIV) na Novom Beogradu (Srbija), u Pokrajinskom Izvršnom veću u Novom Sadu (Srbija), Dioklecijanovoj palati u Splitu (Hrvatska), Teodorikovom mauzoleju u Raveni (Italija), u Beloj kući u Vašingtonu (SAD) itd. Do reke Begej postavljena su zatamljena stakla iz Italije.
U unutrašnjosti je bila luksuzna mesingana ograda, a danas je napravljena ista (replika) koja podseća na nju. Osim sada dostupnog dela Muzeja piva u prizemnom i suterenskom delu uskoro će se uređivati i gornji spratovi gde je predviđeno izlaganje mnogobrojnih eksponata kao što su:
arhivski dokumenti, stručna literatura o spravljanju piva, stare pivske alatke, delovi opreme, sirovine, flaše iz raznih epoha zrenjaninsкog piva, pune flaše nekadašnjeg Zrenjaninskog piva i pune flaše Tut Guta i Euromalca …radna odela i obuća radnika nekadašnje pivare, arhitektonska i građevinska dokumentacija o pivskom industrijskom kompleksu, tehnički crteži mašina i opreme, mnogobrojna pivska ambalaža, kolekcija raznih vrsta piva iz bivše Jugoslavije – poklon Srđana Števina, kolekcija pivskih limenki, kolekcija pivskih krigli, čaša, podmetača za pivo, pivskih etiketa, delovi laboratorijske opreme, fotografije i video materijal, diplome, plakete, medalje, pehari i priznanja Zrenjaninske pivare itd.
Svi stari objekti u okviru pivskog industrijskog kompleksa su pod zaštitom Zavoda za zaštutu spomenika kulture iz Zrenjanina dok su sve mašine i oprema u Muzeju piva, u dvorištu Pivare i u Pivnici pod zaštitom Muzeja nauke i tehnike iz Beograda. Ovim projektom bi se potpuno ostvario strateški turistički cilj da se trajno označi i bude prepoznatljiv Zrenjanin kao „Grad piva“.
Takođe bi uz pomoć ovog projekta uspeo da se ostvari cilj organizovanja pivskog turizma preko cele godine sa jasnim povodom koji bi turistima dao ozbiljan razlog da posete grad Zrenjanin i okolinu uz veliki finansijski priliv gradu. Pivski turizam u svetu donosi veoma velike prihode lokalnim zajednicama, a negde čak i državama i on prednjači u odnosu na većinu ostalih vidova turizma (npr. Oktoberfest u Minhenu, Bavarska, Nemačka). Realizacijom ovog projekta stvaraju se svi uslovi za organizovanje ozbiljnog pivskog turizma tokom cele godine i njegovo povezivanje sa drugim vidovima turizma: nautičkim, kulturnim, eko turizmom, sportsko-rekreativnim, ruralnim, gastronomskim, zdravstvenim, manifestacionim, verskim itd.
Za sada intezivno se radi na povezivanju pivsкog i nautičкog turizma pošto se Zrenjaninska pivara nalazi na obali reke Begej. Na samoj obali kod ulaza u Muzej piva napravljeno je jedno pristanište za turističke brodove.
Osim toga uspostavljena je saradnja sa privatnim prevoznikom koji će turiste prevoziti od Muzeja piva do više odredišta i to: do prevodnice u Кleku, do lovačkog dvorca Lazara Lukača u Ečki, do restorana „Trofej“ i etno sela „Tiganjica“, do Specijalnog rezervata prirode „Carska bara“ i do Titela.
Takođe u okviru manifestacije „Banatsкa bajкa“ predviđeno je da se osim održavanja u Gradskoj bašti deo manifestacije održava na obali Begeja kod Muzeja piva gde će biti organizovana muzička i razna druga kulturno-zabavna dešavanja. Na tom mestu predviđa se i stalna degustacija Zrenjaninskog piva. Turistička organizacija grada Zrenjanina je sprovela uređenje obale kod Pivare što podrazumeva: osvetljenje obale, postavljanje klupa i kanti za smeće i u postupku je produžetak i spajanje pešačkih staza od „Pešačkog mosta“ do „Žutog mosta“.
Da se grad Zrenjanin ozbiljno posvetio obnovi svog najpoznatijeg brenda govori i činjenica da se od nedavno svake godine u gradu održava SIMPOZIJUM O PIVARSTVU SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM. Osim toga i u sportskom domenu je učinjen veliki pomak i sada za vreme manifestacije „Dani piva“ imamo u gradu međunarodni fudbalski turnir za mlađe katogorije pod nazivom „Sporto bir кup“. Turistička organizacija grada Zrenjanina je prva osmislila i još jedan turistički proizvod koji podrazumeva povezivanje gradova koji su imali ili imaju pivare, pivnice i muzeje piva pod nazivom „PUTEVIMA PIVA“. Zajedno sa gradom Zrenjaninom su tu još i: Pančevo, Vršac, Temišvar, Čelarevo itd. Lokalno područje će dobiti ozbiljan povod da turisti posete grad i okolinu, a uz stalnu organizovanu promociju (marketing) i dovođenje velikih grupa očekuje se realno veliki finansijski priliv lokalnoj zajednici ne samo od prodaje piva, već i svih drugih roba i usluga: hrane i pića, smeštaja, turističkih tura, kupovine robe široke potrošnje, goriva, prevoza, parkinga, suvenira, zakupa štandova i tezgi, zakupa plakata za oglašavanje itd.
Grad Zrenjanin je bio i uprkos svim poteškoćama i ostao prepoznatljiv po pivu i sada se on vraća krupnim koracima na evropsku pivsku i turističku pozornicu.
tekst: Vojislav Cvejić, Ekonomista, Organizator za razvoj i promociju turističkih proizvoda u Turističkoj organizaciji grada Zrenjanina, Predsednik udruženja građana „Urbani forum“, Inicijator i realizator obnove dela pivare i inicijator pokretanja mini proizvodnje Zrenjaninskog piva i Tut Guta po originalnoj recepturi)